نقض گسترده حقوق زندانیان؛ گزارشی از بند زنان زندان بوشهر

زندانیان محبوس در بند زنان زندان بوشهر دوران محکومیت خود را محروم از رعایت اصل تفکیک جرائم و رسیدگی های مناسب پزشکی و دارویی در این زندان سپری میکنند. همچنین مسئولان زندان با وضع قوانین سلیقه ای و بدرفتاری متداوم با ساکنان بند و وضع محدودیت های شدید بر مبنای جنسیت، شرایط را برای سپری کردن دوران محکومیت دشوارتر کرده‌اند. در گزارش پیش رو، به شرح پاره ای از مشکلات زندانیان از جمله توهین و برخورد تحقیرآمیز و خشن مسئولان زندان، عدم رسیدگی پزشکی و محرومیت های دارویی، عدم رعایت اصل تفکیک جرائم و کمبود اقلام بهداشتی پرداخته شده است. زندان بوشهر در روستایی از دهستان انگالی از توابع استان بوشهر قرار دارد. بند نسوان از دو طبقه ساخته شده است. در طبقه همکف، آسایشگاه زندانبانان، بهداری، اتاق افسر نگهبان، آشپزخانه (مورد استفاده مسئولین زندان)، سلول انفرادی یا قرنطینه، در طبقه دوم، چهار اتاق دارای ۸ تخت (۴ تخت دو طبقه)، ۲ سرویس بهداشتی و یک حمام قرار دارند. در محوطه هواخوری نیز دو کابین تلفن و یک حمام تعبیه شده است. به دلیل تراکم جمعیت و کمبود فضا عموما تعدادی از زندانیان کف خواب هستند، یک منبع مطلع در این خصوص به هرانا گفت: «تمام زندانیان بدون در نظر گرفتن رعایت اصل تفکیک جرائم در یک سالن که دارای ۴ اتاق و ۸ تخت است نگهداری میشوند، در زمان ازدحام جمعیت شماری از زندانیان به اصلاح کف خواب هستند. همین مساله باعث بروز مشکلات مضاعف و بیماری در زندانیان کف خواب می شود و مسئولین زندان جهت رفع این مشکلات هیچ اقدام عملی انجام نمی‌دهند.» به گفته زندانیان سابق این بند، فاطمه علی وردی، رئیس بند زنان با برقراری قواعدی سلیقه ای مضاف بر قوانین سازمان زندان ها، نه تنها زندگی را برای ساکنان بند دشوار کرده است، بلکه گاه اقدام به تحقیر و توهین زندانیان نیز میکند. یک منبع مطلع که به تازگی از این بند به مرخصی اعزام شده است، در خصوص قوانین سخت گیرانه بند گفت: «قوانین ابداعی پادگانی و یا حتی شاید سختگرانه تر بر این بند حاکم است. طبق تصمیم رئیس بند غذا خوردن و استفاده از حمام بند ساعت معین دارد. لوازم بهداشتی فردی حتی تیغ برای موهای زائد به زندانی تحویل داده شده و مجددا پس گرفته میشود. هر چند ماه یکبار نخ در اختیار زندانیان قرار داده میشود تا اگر بخواهند موهای صورتشان را اصلاح کنند. آن هم در هواخوری و در حضور جمع! نوار بهداشتی برای دوران عادت ماهانه هم در اختیار مسئول اتاق قرار دارد و زندانیان باید دانه ای درخواست پد کنند! برای رعایت نکردن هر کدام از این قوانین نیز ساعت ها مورد فحاشی و توهین رئیس بند قرار میگیری تا به گریه بیفتی که مثلا در ساعتی به غیر از ساعت نهار قصد داشتی غذا بخوری یا ظرف غذایت را بشوری!» ساعت بیداری در این بند ۵ و ۳۰ دقیقه صبح است و بعد از آمار حضور، تا ساعت ۸ صبح زندانیان در محوطه هواخوری به اجبار نگاه داشته میشوند و باید ورزش صبحگاهی انجام دهند. در جریان آمار نیز، همه زندانیان مجبور به پوشیدن مانتو و شلوار و حتی چادر هستند. پس از آن تمام زندانیان از ساعت ۸ صبح تا ۱۲ ظهر مجبور به حضور در سالن فرهنگی «اتاق کوچک» هستند و خروج از این اتاق تا پیش از ظهر ممکن نیست. تماشای تلویزیون نیز تنها در ساعات مشخصی در بازه زمانی ۲ ساعت امکان پذیر است. این منبع در خصوص ساعات خاموشی اضافه کرد: «در ساعت خاموشی ظهر و شب هیچ یک از ما حق نشستن بر روی تخت و کتاب خواندن را هم نداشتیم و اگر ساعت ۱۰ و ۱ دقیقه میشد و کسی هنوز دراز نکشیده بود فردای آن روز تنبیه میشدیم، حتی مسئول پاس هر شب این اختیار را داشت به ما توهین کند.» در ساعت آمار، حضور تمامی زندانیان با حجاب اجباری اعم از (مانتو، شلوار، جوراب، مقنعه و چادر) در دو نوبت صبح و شب اجباری است، در صورت عدم حضور و یا عدم رعایت حجاب و پوشیدن چادر، زندانیان با تنبیه رئیس بند مواجه میشوند. یک زندانی سابق در خصوص نوع دیگری از آزار و اذیت رئیس بند گفت: «خانم علی وردی در زمانی که با اعتراض یکی از زندانیان رو برو میشد با تمام زندانیان قهر میکرد. مثلا کارهای اداری هیچ کدام از زندانیان را انجام نمی داد، حتی امکان داشت در این زمان با قاضی پرونده زندانیان تماس بگیرد و علیه زندانی صحبت کند یا با خانواده زندانیان تماس میگرفت و به دروغ شکایت میکرد. این امر باعث میشد بین خانواده ها و زندانیان فاصله بیفتد و زندانی تحت فشار مضاعف قرار بگیرد.» بهداشت فردی و بهداشت سالن ها: این بند دارای دو حمام مجزاست. یک حمام در سالن و از ساعات ۱۱ تا ۱۴ و دیگر حمامی در محوطه هواخوری است و از ساعات ۱۷ الی ۱۹، برای زندانیان قابل استفاده است. سرویس بهداشتی و ظرفشویی در یک فضا قرار دارد و رعایت بهداشت در چنینی شرایطی دشوار است. به گفته این منبع مطلع: «یک مامور برای نظارت و کنترل ظرف شستن و مراقبت از ظروف در ساعت مشخص در کنار ظرف شویی حضور دارد، نظافت و تمیز کردن حمام و سرویس بهداشتی زندانیان و حتی زندانبانان به عهده زندانیان است و هر روز از یک اتاق، یک یا دو نفر وظیفه تمیز کردن را به عهده دارد. نظافت کل سالن به دستور رئیس بند طبق خواسته او روزانه به یک نفر واگذار میشود.» غذای زندان: آشپزخانه بند تنها در اختیار مسئولان زندان است و به زندانیان جیره غذایی زندان اختصاص داده شده است. خرید سبزیجات نیز با هزینه شخصی زندانیان با قیمت گزاف از خارج از زندان صورت میگیرد. خوردن غذا تنها در ساعات معینی از روز ممکن است. به گفته این منبع «در ماه رمضان فقط افرادی که روزه میگیرند سحری برخوردار دریافت میکنند و باقی غذاها پس فرستاده میشود و اکثر زندانیانی که روزه نمیگیرند تا زمان افطار باید صبر کنند. خوردن هر چیزی در بین این ساعات ممنوع است و در صورت مشاهده مسئولین زندان؛ زندانیان مورد تنبیه قرار میگیرند. خانم علی وردی غذا خوردن روی یک سفره را هم ممنوع کرده است، زندانیان به صورت انفرادی حق خوردن غذا را دارند. گویا در سالهای گذشته دو نفر از زندانیان با هم در یک سفره و ظرف متشرک غذا خوردند و بعد از مشاهده مسئولین، هر کدام را به مدت ۱۶ روز به سلول انفرادی منتقل کرد.» این منبع در ادامه گفت: «حتی خندیدن، صحبت کردن دو نفر باهم در این بند ممنوع است، در صورت مشاهده از طریق دوربینها و یا با گزارش دیگر زندانیان، با خشونت و توهین خانم علی وردی، مواجه میشدیم، در زندان بوشهر ما حق نفس کشیدن هم بدون اجازه علی وردی نداشتیم.» این منبع ادامه داد: «در قسمت آشپزخانه زندانبانان، چند زندانی در قسمت آبدارخانه کار میکردند، مسئولین زندان لباسهای شخصی خود را به این زندانیان میدادند و آنها را مجبور به شستن لباسها میکردند، و یا مجبور به پختن نان و یا رشته برای مصرف شخصی خود میکردند.» در این بند استفاده از لیوان شیشه ای ممنوع است و زندانیان مجبور به استفاده از لیوانهای پلاستیکی حتی برای نوشیدنی های گرم همچون چای هستند. فروشگاه زندان: فروشگاه موجود در زندان از اقلامی محدود و بی کیفیت با قیمت چندین برابر بازار عرضه میکند. زندانیان در صورت نیاز به اقلاچی چون سبزی و میوه تازه باید آن را با هزینه شخصی تهیه کنند. همچنین علیرغم بند عمومی مردان در بند زنان سیگار به فروش نمیرسد. رسیدگی درمانی و بهداری بند زنان زندان بوشهر: در بهداری بند زنان تنها یک ماما حضور دارد. در صورت نیاز به دارو نیز، زندانیان باید از چند روز قبل اعلام کنند. به گفته یک منبع مطلع در صورت ابتلای یکی از زندانیان به بیماری، پزشکی از بخش بهداری مردان برای ویزیت حضور پیدا میکند. در صورت نیاز بیمار به پزشک متخصص نیز زندانی با دستبند و پابند و چادر به بیمارستان اعزام میشود. خانواده یکی از زندانیان محبوس در این بند گفت: «زندانیانی که بیماریهای خاص دارند و یا به کرونا مبتلا میشوند، از رسیدگی پزشکی زندان محروم هستند و داروهای بیمار یا هرگونه هزینه های جانبی از سمت خانواده زندانی تامین میشود. قبلا نیز یک زندانی بعد از ابتلا به کرونا به دلیل همین قصور پزشکی و اعزام نشدن به مرکز درمانی جانش را از دست داد.» ملاقات حضوری و کابینی: در این بند ملاقات کابینی هر هفته، روزهای دوشنبه و ملاقات حضوری به درخواست قبلی و در اتاقی مجزا صورت میگیرد. تلفن: تعداد دستگاه های تلفن کارتی بند متناسب با جمعیت نیست. ۲ کابین تلفن در محوطه هوای خوری زندان تعبیه شده و همین امر در روزهای گرم و آفتابی استفاده از تلفن را غیرممکن میکند. هر زندانی روزانه ۱۰ دقیقه حق استفاده از تلفن را دارد و استفاده از تلفن نیز در ساعاتی محدود از صبح تا ظهر ممکن است. همچنین زندانیان تنها امکان درج ۷ شماره را در کارت تلفن خود دارند، اصلاح شماره های ذخیره شده نیز با دستور و صلاحدید رئیس بند امکانپذیر است. به گفته یک یک زندانی سابق، حتی شارژ کارت های تلفن نیز زیر نظر رئیس بند زنان صورت میگیرد: «شارژ شدن کارتهای تلفن زندانیان بستگی به نظر خانم علی وردی داشت، اگر با زندانی خوب بود هر هفته شارژ کارت تلفن انجام می شد، ولی در غیر این صورت تا یکماه طی نامه نگاری کارت تلفن زندانیان شارژ می شد.» کار در زندان: تعداد محدودی از زندانیان میتوانند با کار در کارگاه خیاطی کسب درآمد کنند. در کارگاه خیاطی حدودا تعداد ۳ الی ۴ نفر از زندانیان مشغول به کار هستند و هر چند ماه یکبار مبلغ ناچیزی به عنوان حقوق دریافت میکنند. برخی از زندانیان نیز در بخش بسته بندی مواذ غذایی متعلق به شرکت حامی مشغول به کار میشوند. این زندانی سابق در این خصوص نیز گفت: « هر ماه یک هفته تا ۱۰ روز بسته بندی مواد غذایی را انجام میدادیم و به ما گفته بودند مبلغی بابت حقوق دریافت میکنید ولی تا زمانی که ما بودیم هیچ پولی داده نشد و تنها از ترس توهینهای رئیس بند مجبور به انجام کار میشدیم.» نقض نظام مند حقوق زنان: اجبار به پوشیدن حجاب و چادر در آمار صبحگاه و غروب و همچنین در زمان حضور در هواخوری، محدودیت و کنترل زنان زندانی در استفاده از نوار بهداشتی تنها نمونه ای از فشار نظام مند بر زنان محبوس در این بند است. با این حال به گفته یک منبع مطلع سابقه تهدید زندانیان برای معاینه بکارت نیز میتواند از دیگر شواهد آزار بر مبنای جنسیت در این زندان باشد. مواد اعلامیه جهانی حقوق بشر : اعلامیه جهانی حقوق بشر: ماده ۶-ارزش انسانی در همه جا ماده۵-شکنجه ممنوع ماده ۸-رعایت حقوق انسانی توسط قانون ماده ۲۵-حق خوراک و مسکن و مراقبتهای طبی و خدمات لازم اجتماعی کوثرولی زاده فعال حقوق بشر